تحلیل فضایی-مکانی مراکز آتش‌نشانی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی

مقدمه: تعیین مکان مناسب جهت تأسیس ایستگاه‌های آتش¬نشانی یکی از مهمترین وظایف و اهداف مدیران شهری است که باید قبل از اجرا، در یک چارچوب سیستماتیک آماده¬سازی گردد. درواقع، هدف اصلی مکان¬یابی، جلوگیری از هدر رفتن هزینه¬ها و تضمین کارآیی بهینه ایستگاه‌ها در تقابل با سیستم شهری است. دسترسی سریع، به موقع و ارزان به مراکز آتش‌نشانی در هر جامعه بخصوص در جوامع شهری امری مهم و ضروری می¬باشد. روش¬ها: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از نقشه 2000/1 کاربری اراضی، مشاهده میدانی و مطالعه طرح‎های مرتبط با شهر جهرم جمع¬آوری شده است که با استفاده از نرم¬افزارGIS، فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP به عنوان مدل مورد استفاده در وزن¬دهی معیارها، در قالب مقایسات زوجی و بر اساس نظرات کارشناسان اعمال گردیده است. کار پردازش و تجزیه و تحلیل داده¬ها مطابق معیارها و استانداردهای برنامه¬ریزی شهری انجام گرفته است و در پایان مناسب¬ترین مکان¬ها برای ایجاد مراکز مورد نظر تعیین شده است. یافته¬ها: برای بررسی وضع موجود مراکز آتش‎نشانی از روش حریم¬یابی استفاده شده است که با شعاع عملکردی2000 و 1500متری، بخش-های شرقی و غربی شهر جهرم تحت پوشش ایستگاه¬های آتش¬نشانی قرار نمی¬گیرند. برای مکان-یابی مراکز آتش¬نشانی با استفاده از GIS مراحل مختلفی باید طی شود: 1- شناسایی داده¬های مورد استفاده، 2- شناسایی عوامل تأثیر¬گذار در مکان¬یابی مراکز آتش‌نشانی جدید، 3- ورود عوامل تأثیرگذار به سیستم اطلاعات جغرافیایی، 4- ارزش¬گذاری لایه‌های اطلاعاتی، 5- هم‌پوشانی لایه¬ها با در نظر گرفتن ضریب اهمیت معیار¬ها، 6- ورود وزن نهایی به GIS و ترکیب لایه¬های اطلاعاتی، 7- تطبیق نتایج الگوی مکان¬یابی با واقعیات زمینی. نتیجه¬گیری: با توجه به افزایش جمعیت در آینده، توسعه شهر و افزایش مهاجرت از روستاهای اطراف به شهر و کمبود امکانات و مراکز آتش-نشانی موجود در پاسخگویی به نیاز¬ها، ایجاد مرکز آتش¬نشانی جدید برای شهر جهرم ضروری به نظر می¬رسد. نتایج این تحقیق، به‌کارگیری لایه¬های اطلاعاتی مختلف و کارآمدی سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS را به خصوص در مکان¬یابی مراکز آتش¬نشانی و همچنین ارزیابی وضعیت موجود در شهر جهرم را نشان می¬دهد. بنابراین پس از تطبیق نتایج الگوی مکان¬یابی با واقعیت موجود در منطقه مورد مطالعه و با درنظرگرفتن کلیه پارامترهای مؤثر در فرایند مکان¬یابی، درنهایت 2 مکان برای ایجاد ایستگاه آتش‌نشانی جدید مناسب تشخیص داده شد